Evolutionstheorie

E biologischi Ewoluzioonstheorii beschribt und erklärt wie die biologische Arte as Resultat vo dr organismische Ewoluzioon entstande si und sich veränderet häi, d. h. vom ene realhistorische Entwiggligsbrozäss, wo stattgfunde het und immer no witer goot. Dr Jean-Baptiste de Lamarck het 1809 s Konzept vom Artewandel vorgschlaage und isch äine vo de erste Ewoluzioonstheoretiker gsi. S Hauptbrinzip vo sinere Theorii isch e grichteti Hööcherentwigglig vo Lääbewääse gsi, wo immer wider dur en Urzüügig entstande si, und ass so die äinzelne Klasse entstande si; und as Nääbebrinzip het er bostuliert, ass au erworbeni Äigeschafte vererbt wurde, was hüte as Lamarckismus bezäichnet wird. Dr Anatom Georges Cuvier het mit sine Undersuechige vo Fossilie daargstellt, ass d Baublään vo de Lääbewääse verwandt si und ass Lääbewääse chönne usstärbe.

D Ewoluzioonstheorii vom Lamarck isch drissig Joor spööter (1838) vom Charles Darwin und 1858 au vom Alfred Russel Wallace witerentwigglet worde. D Aarbede vo dene bäide, wo hüte as Darwinschi Ewoluzioonstheorii bezäichnet wärde, si unabhängig vonenander entstande, aber wo dr Darwin vom Wallace e Brief mit sine Ideä überchoo het, het er si Origin of the Species doch no veröffentligt. D Underschiid in de Theorie vo dene bäide häi hauptsächlig din bestande, wie intensiv d Wirkig vo de verschiidene Ewoluzioonsfaktore isch und wie wichdig si si. Bäidi erkläre die biologischi Ewoluzioon mit ere bessere Aabassig vo alle Organisme an iiri Umwält und dass eso d Komplexidäät gröösser wird (Hööcherentwigglig und Baublaan-Dransformazioone).^[1]

Mit dr Synthetische Ewoluzioonstheorii vom August Weismann, wo in dr Middi vom 20. Joorhundert im Darwin sini Theorii mit dr Genetik verschmulze het, isch dr Lamarckismus, wo dr Darwin sälber nid äidütig abgleent het, ganz us dr Moode choo. Es git aber sit em Aafang vom 21. Joorhundert doo und dört Hiiwiis druf, ass es au en epigentischi Vererbig chönnt gee vo Vorgäng, wo usserhalb vo dr Genregulazioon vo dr Genexpressioon wirke und sä doch beiiflusse.

1. ↑ Ulrich Kutschera (2009): Tatsache Evolution. Was Darwin nicht wissen konnte. Deutscher Taschenbuch Verlag, Münche, S. 291-292.